Lời khuyên tình dục với Bệnh nhân mắc bệnh tim

Hoạt động tình dục ngày nay ai cũng biết là có lợi cho sức khỏe, nhưng đối với người bệnh, nhất là bệnh tim mạch đó là một câu hỏi thường đặt ra cho các thầy thuốc.
Muốn hiểu vấn đề này, xin nhắc lại vài kiến thức đơn giản về sinh lý gắng sức, là vì thực chất việc quan hệ tình dục, dạng cơ bản của hoạt động tình dục, cũng là một gắng sức nhỏ.
Sinh lý gắng sức: mỗi khi gắng sức cơ thể có những biến đổi như sau:
1. Về huyết động:
a. Tăng tần số tim: những gắng sức tối đa có thể gây tăng tần số tim/phút tới 220 lần.
Mức độ tăng phụ thuộc vào mức độ gắng sức, tuổi, tập luyện, nhiệt độ và cả tình trạng xúc động nữa.
b. Tăng thể tích tâm thu, tức là lượng máu tim trái đẩy vào động mạch trong một nhát bóp. Thể tích này từ 50-80 ml, lúc nghỉ có thể tăng gấp 2 lần, tức là 160-180 ml nếu gắng sức ở tư thế đứng hoặc ngồi ở tư thế nằm, mức tăng này không đáng kể.
c. Tăng cung lượng tim, từ bình thường 4 - 6 lít/1 phút, có thể tới 20 lít/phút gắng sức, thậm chí 40 lít/phút ở các vận động viên.
d. Tăng huyết áp tâm thu, có thể cao thêm 40-100 mmHg còn huyết áp tâm trương không tăng hoặc tăng không đáng kể 20-50 mmHg.
2. Về hô hấp, những thay đổi cũng tư ơng tự:
a. Tăng tần số thở, từ 12-16/phút, có thể lên tới 40-50 lần/phút.
b. Tăng thể tích lưu thông, từ 0,5 lít cho mỗi nhịp thở lên tới 2,5 lít.
c Tăng thông khí, từ 6 lít/phút, có thể tăng lên tới 100 lít/phút, ở vận động viên có thể tới 200 lít/phút.
d. Tăng tiêu thụ oxy (VO2) từ 0,4 lít/phút lên 3 lít/phút là tối đa. Mức này chỉ giữ được 3 phút, sau 5-10 phút là kiệt sức. Những bệnh nhân suy tim, đau thắt ngực, không quen vận động... không đo được VO2 tới mức tối đa đó. Ðến tuổi 60, VO2 tối đa chỉ bằng 2/3 so với tuổi 20.
3. Về tuần hoàn vành
Gắng sức không tăng thêm được tiêu thụ oxy nhiều, vì lúc bình thường cơ tim đã lấy đi 70% oxy của máu và đã sử dụng 10% oxy của cơ thể. Do đó ở người động mạch vành đã hẹp, gọi là thiếu máu cục bộ cơ tim, thì gắng sức hay gây đau ngực. Trường hợp đường kính mạch vành giảm 70-80% tức là tiết diện giảm 90% thì đau cả lúc nghỉ; còn nếu đường kính giảm 50% và tiết diện giảm 70% thì chỉ đau khi gắng sức.
Biến đổi cơ thể trong sinh hoạt tình dục
Sinh hoạt tình dục được xem là một gắng sức nhẹ. Mức tiêu thụ oxy trong tình dục chỉ bằng 3 - 4 MET (MET được định nghĩa là nhu cầu oxy ở trạng thái nghỉ ngơi, tương đương 3,5 ml O2/phút; hoặc 1,2Kcalo/phút) tức 630 - 840 ml/phút cho người nặng 60 kg.
Xin nhắc rằng định nghĩa suy tim (ST) độ II theo NYHA là có thể thực hiện được những hoạt động 5 MET mà không khó thở như: tình dục, nhổ cỏ, đi pa-tanh, đi bộ nhanh 6, 5 km/giờ, leo một tầng gác với tốc độ bình thường. Ở thời điểm cực khoái, tiêu thụ oxy có cao hơn, 5-6 MET, nhưng chỉ trong vòng 30 giây nên lượng oxy tiêu thụ thêm không nhiều. Thủ dâm còn tiêu thụ ít oxy hơn, chỉ 2 MET. Với mức gắng sức như vậy, tần số tim chỉ bằng vừa tới 110-120, thể tích tâm thu tăng rất ít nếu nằm ngửa cung lượng tim gấp 2 - 3 chủ yếu do tăng tần số, huyết áp tâm thu hơi tăng, còn huyết áp tâm trương vẫn thế, pH máu không biến đổi vì chưa tới giai đoạn kỵ khí. Tần số thở và lưu lượng khí cũng tăng ít, và tiêu thụ oxy chỉ tăng khoảng gấp 2. Như vậy, cường độ gắng sức này không nguy hiểm gì cho đa số bệnh nhân tim mạch.
Dưới đây, xin bàn về hoạt động tình dục ở ba loại bệnh tim mạch hay gặp nhất là tăng huyết áp, suy tim và thiếu máu cục bộ cơ tim.
Hoạt động tình dục với người bệnh tăng huyết áp
Hoạt động tình dục là một gắng sức nhỏ, có thể coi như một động tác thể dục nhẹ nên người tăng huyết áp giai đoạn I và II không cần kiêng.
Hoạt động tình dục có thể tiếp tục như khi huyết áp còn bình thường. Thậm chí nhiều tác giả còn khuyên nên có vì cũng có lợi như một bài tập thể dục nhẹ. Tất nhiên nếu cảm thấy mệt thì không nên cố, các biến chứng như tai biến mạch não, nhồi máu cơ tim, nếu xảy ra cũng là do trùng hợp, không phải vì sinh hoạt tình dục. . . Trường hợp tăng huyết áp giai đoạn III, có suy tim hoặc đau thắt ngực, xin xem ở mục dưới.
Nên chú ý một số thuốc chống tăng huyết áp có thể gây giảm chức năng tình dục như propranolol, prazosin... Trong trường hợp xảy ra phản ứng bất lợi đó, nếu cần nên thay bằng những thuốc không ảnh hưởng đến tình dục như thuốc chẹn kênh calci hoặc ức chế men chuyển.
Hoạt động tình dục với suy tim mạn
Trong suy tim độ I và II, hoạt động tình dục lợi nhiều hơn hại, vì đó là một hoạt động thể lực tương đối nhẹ, giúp phục hồi chức năng có tác dụng tâm lý tốt cho bệnh nhân.
Tuy nhiên có một số điểm cần chú ý, nhất là suy tim độ III trở lên:
1 . Hoạt động tình dục cần có mức độ, thấy mệt phải nghỉ, nhất là đang hoạt động tình dục mà thấy khó thở, nên ngừng lại. Cho nên người có bệnh suy tim độ III (suy tim trung bình) cần giảm mức độ tình dục chứ không cần bỏ! Và độ IV (suy tim nặng) có những thời kỳ bác sĩ khuyên nên kiêng hẳn.
2. Giảm mức độ gắng sức bằng nhiều cách, thường là thay đổi tư thế: khi giao hợp nam nằm dưới ở thế thụ động.
Nhưng điều cần nhớ là tránh giao hợp khi mệt, những ngày quá nóng, quá rét hoặc làm việc căng thẳng.
3. Ðiều trị duy trì cần giữ cho đúng, theo hướng dẫn của thầy thuốc mà dùng thuốc thường xuyên, không được tự động ngừng thuốc, dù chỉ một ngày. Chế độ ăn cũng phải tuân thủ nghiêm ngặt. Với nữ, tránh có thai; chỉ nên đẻ một con.
Hoạt động tình dục với người thiếu máu cục bộ cơ tim
Trước đây chừng 20 năm, người có bệnh nhồi máu cơ tim (NMCT) phải "cai" giao hợp trong 12 - 14 tuần, nay chỉ cần 8-9 tuần. Có tác giả chỉ yêu cầu kiêng 6 tuần! Thiếu máu cục bộ, (TMCB) cơ tim có biểu hiện "báo động" là đau ngực. Dù đã có nhồi máu cơ tim hay chưa, thì bất kỳ hoạt động nào tất nhiên cả hoạt động tình dục cũng cần ngừng ngay khi đau ngực, vì đau ngực có nghĩa là cơ tim đang bị thiếu oxy, và không thể cố gắng được nữa. Ðau ngực có thể gặp ở 7-8% số bệnh nhân TMCB. Nhờ có triệu chứng báo động đó, nên người bệnh nhồi máu cơ tim cũ hoặc đau thắt ngực có thể vẫn hoạt động tình dục được, bởi lẽ nếu hoạt động quá mức sẽ được "cảnh cáo" ngay bằng triệu chứng đau ngực. Còn tai biến chết người trong tình dục người ta chỉ gặp chư a tới 1% tổng số các trường hợp chết đột ngột nói chung chính xác là 0,6%, và xảy ra chủ yếu với bạn tình mới. Cho nên các nhà nghiên cứu đều cho rằng tai biến "thượng mã phong" chỉ là trùng hợp hãn hữu và không phải "tại" giao hợp!
Các điểm 1, 2, 3 ở trên cũng phải áp dụng cho bệnh nhân thiếu máu cục bộ cơ tim. Ngoài ra, với đau ngực cần chú ý thêm những điểm sau:
Ðang hoạt động tình dục mà đau ngực, phải ngừng ngay và ngậm 1 viên nitroglycerin 0,5 mg để tan dưới lưỡi, hoặc xịt một liều nitroglycerin Isowack spray, hoặc nitromint ...). Có bệnh nhân ngậm nitroglycerin không đỡ đau phải giỏ Adalat vào lưỡi. Ðể chặn trước triệu chứng đau ngực cần:
· Hoạt động tình dục phải xa bữa ăn (ít nhất 2 giờ sau), tránh lạnh và gió, tránh uống rượu và hút thuốc lá. Ngày hôm dự định giao hợp, cần hỏi ý kiến thầy thuốc và có thể tăng liều thuốc giãn mạch một chút. Thí dụ thêm 1 viên nitroglycerin chậm (Lenitral, Nitromack retard...) hoặc 1viên molsidomine (Corvasal)...
· Một giờ trước giao hợp nếu cần uống 1 viên chẹn beta (propranolo atenolol...) phải hỏi ý kiến bác sĩ từ trước 15 phút trước, có thể ngậm nitroglycerin 0,5 mg hoặc xịt 1 liều như nói ở đoạn 1. Làm nh ư vậy có thể chặn được cơn đau.
Tóm lại những người có bệnh tim mạch có thể hoạt động tình dục tương đối bình thường, tuy nhiên nên thận trọng, tránh tâm lý bi quan và duy trì được chất lượng sống.