Các nghiên cứu mô tả

Các nghiên cứu mô tả

Định nghĩa

Khi một nghiên cứu dịch tễ học không được xây dựng chính thức như một nghiên cứu phân tích hay thực nghiệm, cụ thể là khi nghiên cứu không nhằm kiểm định một giả thuyết cụ thể, thì được gọi là nghiên cứu mô tả, và nằm trong nhóm các nghiên cứu quan sát. Sự phong phú về nguồn dữ liệu trong các nghiên cứu mô tả cho phép việc hình thành các giả thuyết, các giả thuyết này có thể được kiểm định với bằng các thiết kế phân tích hay thực nghiệm. Ví dụ, một khảo sát về tỷ lệ hiện mắc cũng có thể định nghĩa là một nghiên cứu mô tả do có bao trùm các yếu tố của một nghiên cứu mô tả.

Thực hiện nghiên cứu mô tả

Các nghiên cứu mô tả đòi hỏi sự thu thập, phân tích và diễn giải dữ kiện. Các kỹ thuật cả định tính và định lượng đều được sử dụng, bao gồm bộ câu hỏi, phỏng vấn, quan sát đối tượng tham gia, và hệ thống thống kê, cũng như các tài liệu mô tả các cộng đồng, các nhóm, các điều kiện, chương trình và các đơn vị cá nhân hay sinh thái khác. Đặc điểm đặc biệt của cách tiếp cận này là mối quan tâm chủ yếu của nó là mô tả chứ không phải kiểm định giả thuyết hay chứng minh liên quan nhân quả. Tuy vậy, các tiếp cận mô tả có thể được kết hợp hoặc bổ trợ với các phương pháp nhắm vào các vấn đề này và có thể đóng góp đáng kể về thông tin nền.

Các loại nghiên cứu mô tả

Báo cáo loạt ca

Loại nghiên cứu này dựa trên các báo cáo của hàng loạt ca về một bệnh đặc trưng, hoặc một loạt các ca được điều trị mà không có phân riêng nhóm chứng. Những ca này đại diện cho tử số của bệnh trạng và không nên sử dụng để ước lượng nguy cơ.

Nhằm làm cho các loạt ca dạng này ấn tượng hơn, các nhà lâm sàng có thể tính toán tỷ lệ phân bố, đơn giản thể hiện tỷ lệ tổng số ca trong một nhóm tuổi, giới, dân tộc hoặc các đặc tính khác. Những con số này không phải là tỷ suất vì mẫu số vẫn đại diện cho các ca bệnh chứ không phải dân số nguy cơ.

Chẩn đoán cộng đồng hay đánh giá nhu cầu

Loại nghiên cứu này đòi hỏi thu thập dữ kiện về các vấn đề y tế đang tồn tại, các chương trình, thành tựu, ràng buộc, phân cấp xã hội, mô hình lãnh đạo, các điểm đề kháng cộng đồng hoặc hiện mắc cao, hay các nhóm có nguy cơ cao nhất. Mục đích là phát hiện các nhu cầu hiện tại và cung cấp dữ kiện nền để thiết kể các nghiên cứu sâu hơn hoặc hành động.

Mô tả dịch tễ học về bệnh trạng

Cách tiếp cận mô tả phổ biến này đòi hỏi thu thập dữ kiện về hiện trạng và phân bố bệnh trong dân số theo những đặc tính nhất định của cá nhân (v.d. tuổi, giới, học vấn, thói quen hút thuốc lá, tôn giáo, nghề nghiệp, tầng lớp xã hội, tình trạng hôn nhân, sức khỏe, tính cách), địa điểm (thành thị/nông thôn, địa phương, quốc gia, quốc tế) và thời gian (dịch, mùa, chu kỳ, trường kỳ). Có thể mô tả cả về các đặc tính trong gia đình như thứ tự sinh, quy mô gia đình, tuổi mẹ, khoảng cách sinh và kiểu gia đình.

Nghiên cứu cắt ngang mô tả hay khảo sát cộng đồng

Nghiên cứu cắt ngang đòi hỏi thu thập dữ kiện về một mặt cắt ngang của dân số, như tên nghiên cứu ám chỉ, có thể bao gồm toàn bộ hoặc một phần (mẫu) của dân số. Rất nhiều nghiên cứu cắt ngang không nhằm kiểm định giả thuyết về sự kết hợp và do đó mang tính mô tả. Nghiên cứu này cung cấp tỷ suất hiện mắc tại một thời điểm nhất định (hiện mắc thời điểm) hoặc trên một khoảng thời gian (hiện mắc thời khoảng). Dân số nguy cơ trong nghiên cứu là mẫu số của những tỷ suất hiện mắc này.

Cũng nằm trong nhóm nghiên cứu mô tả này là các khảo sát trong đó phân bố của một bệnh, khiếm khuyết, bệnh lý, tình trạng miễn dịch, dinh dưỡng, thể lực hay trí tuệ, v.v., được đánh giá. Thiết kế này có thể cũng được dùng trong nghiên cứu hệ thống y tế để mô tả “hiện mắc” theo những đặc tính nhất định - mô hình sử dụng dịch vụ y tế và tuân thủ điều trị - hoặc trong điều tra lấy ý kiến cá nhân về các vấn đề sức khỏe. Quy trình thường được sử dụng trong kế hoạch hóa gia đình và trong các dịch vụ khác là khảo sát KAP (khảo sát về kiến thức, thái độ và thực hành).

Nghiên cứu mô tả sinh thái

Khi đơn vị quan sát là một tập hợp (v.d. gia đình, thị tộc hay trường học) hay một đơn vị sinh thái (một làng, thị trấn hay quốc gia) nghiên cứu trở thành một nghiên cứu mô tả sinh thái.

Như đã nói, kiểm định giả thuyết nói chung không phải là mục tiêu của nghiên cứu mô tả. Tuy vậy trong một số nghiên cứu ở trên (điều tra cắt ngang, nghiên cứu sinh thái) một số kiểm định giả thuyết có thể là thích hợp. Hơn nữa, mô tả dữ kiện cũng là một phần không thể thiếu của nghiên cứu phân tích.